کلمات حمال هستند. حمال معنایی که ما روی شانهشان میگذاریم. اما بلانسبت، کلمات خر نیستند که ما هر چه دلمان میخواهد بارشان کنیم!
یکی از نشانههای انسان توسعه یافته نحوه رفتارش با خرِ کلمات است. در واقع اینکه برای کلمات چه معنایی انتخاب و بار آن میکنید پیش از ادبیات و لحن قرار دارد.
شاید بتوان گفت معنا چیزی شبیه به نیت است. اندیشهای که پشت آن داریم و لا به لای کلمات و جملات بیان میکنیم.
یکی از دلایلی که اگر حرفی میزنیم مورد انتقاد یا برخورد شدید یا برعکس تحت تحسین قرار میگیریم، مربوط به بار معنایی جملات و کلمات ماست و اگر اغراق نکنم مهمترین و اساسیترین قسمتی که با دیگران ارتباط برقرار میکند همین بار معناییست. باور کنید جمعیت کثیری از انسانها نه به ادبیات نه به لحن شما نگاه نمیکنند. انسانها بار معنایی پشت جملات و کلمات ما را حس میکنند. درست یا اشتباه. در واقع نیتخوانی به گونه ای در ما نهادینه شده است.
نیت خوانی بیشتر به ذهنیت عاطفی ما و آنهم قسمت خطرنگری برمیگردد.
خاطرتان هست قبلا راجع به اینکه انسان دیگران را با عواطف درونی خود نظیر؛ حقارت، نفرت، حسد، غرور و… میبیند، صحبت کردیم؟ عموما این احساسات به بقای ما وابسته هستند. ما نسبت به دیگران احساس خطر داریم تا زمانیکه خطرناک نبودنشان برای ما ثابت شود.
نیتخوانی معناییست که ذهن ما و دیگران به کلمات و جملاتمان اضافه میکند.
بذاریم موضوع را دقیقتر بیان کنیم. فرض کنید میخواهیم راجع به یک شخصیت تاریخی حرف بزنیم. کلماتی که افراد انتخاب میکنند برای توضیح درباره شخصیت، ناخودآگاه افراد را به سمت نیتخوانی میبرد.
عده ای از عدم صحت آن آگاه هستند و عده ای نیز به دلایل مختلف کلمه درست یا نادرستی که فرد انتخاب کرده را به علت آنکه با ذهنیت عاطفیشان ارتباط برقرار میکند میپذیرند و از آن احساس رضایت دارند.
یکی از دلایلی که امانتداری در ترجمه و تاریخ اهمیت دارد همین دوری از دست انداختن به ذهنیت عاطفیست تا پیام اصلی که مورخ در راستای تلاش برای رساندن آنست، بهم نریزد.
با این اوصاف آیا در استفاده و نیت معنایی که بر بار کلمات اضافه میکنیم آگاه هستیم؟ آیا میدانیم از بار معنایی چگونه در جای درست آن استفاده کنیم؟
سنجه استفاد بار معنایی چیست؟
من گمان میکنم در مقیاس اجتماع و جامعه اگر بارمعنایی که به کلمات میبخشیم در راستای افزایش نفرت غیر منطقی باشد یا باعث شکل گیری اراده به معنای قدرت آن شود، تقریبا از بار معنایی کلمات دور شدهایم.
در این صورت شکل گیری رفتار تقابل اصلا بعید نیست. در این حالت همان ذهنیت بدوی خطرنگر انسان فعال میشود. این ذهنیت بسیار ارزشمند و ضروری است. اما ذهنیتی است که در مقیاس کلان تا جای ممکن بایستی بتواند تقابل و تلاش افراد در ایجاد خطر برای یکدیگر را کاهش دهد. در اینحالت فرآیند همدلی شکل گرفته و جاری میشود و امکان ایجاد ارتباط افزایش میابد.
یکی از زمانهای اساسی اهمیت بار معنایی مربوط به موضوع اراده میباشد که پیشنهاد میشود برای آشنایی با پایه های این مطلب لینک مربوطه را مطالعه فرمایید.
تمرینی برای افزایش دقت در افزودن بار معنایی
پارهای از یک متن تاریخی، یک متن داستانی، یک متن آیینی ، یک متن سیاسی و متن یک نامه را بردارید. آن را بخوانید و پس از خواندن، طبق آنچه احساس یا برداشت کردهاید دربارهاش بنویسید. آن را به یکی از اعضای خانواده یا یک دوست نشان بدهید تا مطالعه کند و سپس از آنها بخواهید به شما بازخوردی صادقانه راجع به احساسشان راجع به متن شما بدهند.
درستی یا نادرستی برداشت شما و فرد مقابل در درجه اهمیت پایینی قرار دارد و هدف از این تمرین آشنایی با فرآیند نیتخوانی و بار معنایی کلمات و جملات ماست. چقدر به پیام اصلی مورد نظر در متن شما دقت میشود و چقدر به کلمات شما و چقدر به عواطف شما؟